“Wat heeft de Arabische wereld nu nog over om trots op te zijn? De taal!” De flonkering in de ogen van Hasan Kaddour verraden niet of ze oplichten vanwege die vervallen glorie of vanwege die veelzijdige taal. Voor Hasan, vluchteling uit Syrië en neergestreken in Olst, gelden ze immers allebei. Vol verdriet en frustratie kijkt hij op afstand naar zijn land, maar met hoop schrijft hij de taal. Daar was hij journalist en schrijver. Hier schreef hij al columns, nu is daar een dichtbundel bij. Een bijzondere bundel, want Hasan schrijft poëzie in het Arabisch. Dankzij de Wijhese dichter Joop van der Wal zijn de 43 verzen ook in het Nederlands te lezen.
Door Harrie Kiekebosch
Hassan verhaalt in de gedichten over zijn Syrië, zijn vlucht en zijn verdriet, maar uiteindelijk ook over de liefde. “Ik heb mijn land voor altijd verloren”, beseft Hasan, “die onomkeerbare vlucht voor de dood vervult me met angst, ik voel me soms als een verrader bekeken, maar hier en in de poëzie vind ik hoop. De weg is moeilijk en de herinneringen verbranden slagaders, maar gedichten helpen me de frustratie verwerken. Poëzie brengt me dichter bij mijn emotie, je schrijft veel meer vanuit je gevoel. Daarmee kom je ook veel beter binnen in andermans hoofd. De ratio kun je wegredeneren, gevoel kun je niet ontkennen.”
In 2014 besloot Hasan te vluchten. Om in te burgeren in de Sallandse ‘kiek’n wat ’t wördt’ gemeenschap bezocht hij een ontmoetingsbijeenkomst in zijn gemeente Olst-Wijhe. Joop van der Wal, dichter en voormalig apotheker van Wijhe, deed dat ook. Vluchtelingenwerk stelde hen aan elkaar voor. Die kennismaking leidde tot wekelijkse bezoeken die al snel de poëzie als thema kregen. Alles wat Hasan nog had toen hij in Nederland aankwam waren de kleren die hij aan had en een laptop met daarop zijn gedichten. Ook gedurende de reis bleef Hasan schrijven, zijn hoofd stond nooit stil.
Samen pakten ze het avontuur op Hasans gedichten te vertalen. Dat was – op zijn zachtst gezegd – niet makkelijk. Hasan spreekt nog niet zo goed Nederlands. Joop is het Arabisch niet machtig. Joop van der Wal: “Je kunt ook beter spreken van hertalen. Letterlijk vertalen ging niet, al helemaal niet met Google Translate, hoewel dat ons soms wel voorzetjes gaf. Maar vaak zeggen we dingen anders of kennen we het fenomeen niet, zoals ‘de gele dagen’, die de streek helemaal geel kleuren door het zand uit de woestijn. Dat is daar een fenomeen. In onze taal heeft dat context nodig. Ik heb zelfs nieuwe woorden bedacht, de donderkus, voor het geluid van een opkomend onweer.
Hasan: “Poëzie blijft over gevoel gaan, dat moest behouden blijven. Soms voerde ik een toneelstukje op om mijn gevoel over te dragen. Beeldtaal, picture poetry in de zuiverste zin.”
Joop: “Soms deden we wel een dag over één gedicht. Werkten we regel voor regel af. Het is me meermalen gebeurd dat ik de tranen in mijn ogen had als ik het geheel dan teruglas, zoveel emotie zat er in.”
“Dit is het beste wat we er van hebben kunnen maken”, kijken Hasan en Joop terug op het eindresultaat van de afgelopen jaren. “Gedichten in het Arabisch en in het Nederlands als een soort van rouwverwerking, maar tegelijk ook als poëtische brug tussen twee culturen.”
Door Joop van der Wal, speciaal voor de bundel:
Er moet een reden zijn geweest,
je zegt niet zo je dorp vaarwel.
Je ruilt niet voor de flauwekul
je zekerheid hier-ben-ik-thuis
in voor gesoebat aan een grens,
gehobbel in een bus,
eindeloos lopen langs een weg
waarvan je alleen maar hoopt
dat hij ergens uitkomt
waar je thuis kunt zijn.
Waar liefde op je wacht
onder een veilig dak.
Door Hasan Kaddour, uit de bundel:O, jij die wij verloren, vertel me
over je land
over je naam
over jezelf
hoe heeft het lot jou hier gebracht?
Mijn meisje, in een paar woorden dan:
Ik kom uit een land van de zon.
Ik verzamel alle zorgen van het oosten
in mijn lijf,
ik zal het verdriet uitblazen in de zee.
Zo ben ik.
Symbolen, door Hasan, hertaald door JoopSpreken wilde ik
mijn mond was vol met bloed.
Schrijven wilde ik
mijn letters waren vol met bloed.
Gebaren wilde ik
mijn bewegingen waren vol met bloed.
Kijken wilde ik
mijn ogen vulden zich met bloed.
Ontwaken wilde ik
de morgen van de dag was zoek.
رموزحاولت أن اتكلم
كان الدم يملأ فمي
حاولت أن أكتب
كان الدم يملأ حروفي
حاولت أن أشير بيدي
كان الدم ملء الرمز
حاولت أن انام
كان الدم يملأ جفوني
حاولت أن أصحو
لم أجد النهار.
Het bericht Vluchteling Hasan Kaddour en hertaler Joop van der Wal leggen verdriet, frustratie en hoop vast in Arabisch-Nederlandse poëziebundel verscheen eerst op Opinie in Salland.
…
Het hele artikel is te lezen op www.Salland1.nl
Het bericht Vluchteling Hasan Kaddour en hertaler Joop van der Wal leggen verdriet, frustratie en hoop vast in Arabisch-Nederlandse poëziebundel verscheen eerst op Salland TV.